ကမာၻ႕ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေန႕
၁၉၈၈ ခုခံအား က်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါ (AIDS) ကာကြယ္ေရးအတြက္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ က်န္းမာ ေရး ၀န္ၾကီးမ်ား ထိပ္သီး အစည္းအေ၀း ပြဲမွာ တကမာၻလံုးက အစိုးရေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္း ေတြနဲ႕ အလွဴရွင္ ေတြက ကမာၻ႕ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေန႕ က်င္းပဖို႕ စတင္ ေဆြးေႏြး ခဲ့ၾကပါတယ္။ HIV virus ပ်ံ႕ႏွံ႕ကူးစက္မႈေၾကာင့္ AIDS ေရာဂါ ကပ္ ေဘးၾကီး ကမာၻအႏွံ႕ ျပန္႕ပြားမႈကို သတိရွိမႈ ျမွင့္တင္ဖို႕ ကမာၻ႕ AIDS ေန႕ကို ဒီဇင္ဘာ တစ္ရက္ေန႕ တိုင္းမွာ က်င္းပဖို႕ ဒီ အစည္းအေ၀းက သတ္မွတ္ ခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္က စၿပီး ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ အထိ ကုလသမဂၢ ခုခံအား က်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္ ၾကီး (UNAIDS) က ကမာၻ႕ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ တိုင္ပင္ အၾကံျပဳခ်က္ မ်ားနဲ႕အတူ ကမာၻ႕ AIDS ေန႕ လႈပ္ရွား မႈ အတြက္ ေဆာင္ပုဒ္မ်ား ႏွစ္စဥ္ ေရြးခ်ယ္ ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ကေန ၂၀၁၀ အထိကိုေတာ့ ကမာၻ႕ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေန႕ လႈပ္ရွား မႈ အဖြဲ႕ၾကီး (WAC) က “ေအအိုင္ဒီစက္ ရပ္တန္႕ပါ၊ ကတိတည္ပါ” ဆိုတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ ကို ေရြးခ်ယ္ ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အတြက ္ေဆာင္ပုဒ္ကိုေတာ့ “ေအအိုင္ဒီစက္ ရပ္တန္႕ပါ၊ ဦးေဆာင္မႈ၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ကယ္ဆယ္ေရး နဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပးဖို႕ ကတိတည္ပါ” လို႕ သတ္မွတ္ ခဲ့ပါတယ္။
ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေ၀ဒနာရွင္မ်ားအေပၚ ထားတဲ့ ဂရုဏာကို ျပသဖို႕ ဂရုဏာ အေတြးနဲ႕ ေသြးခ်င္း ဆက္သြယ္မႈ ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္နဲ႕ ဖဲၾကိဳးနီ သေကၤတကို ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ နယူးေယာက္ျမိဳ႕ အေျခစိုက္ Visual AIDS အႏုပညာရွင္မ်ား အသင္း အစည္း အေ၀း က ဖန္တီးခဲ့ပါတယ္။ ဒီဖဲၾကိဳးနီ သေကၤတဟာ ဘယ္အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ မူပိုင္ခြင့္မွ မဟုတ္ဘဲ လူသားတိုင္း AIDS ေရာဂါ အေပၚ သတိရွိမႈ ျမွင့္တင္ေရး အတြက္ အသံုးျပဳႏိုင္ တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဘယ္သူမွ ဒီသေကၤတကို အသံုးျပဳၿပီး စီးပြားရွာေဖြဖို႕ အသံုးျပဳခြင့္ မရွိပါဘူး။
AIDS ေရာဂါေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂၅ သန္းဟာ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အၾကားမွာ ေသဆံုးခဲ့ၾကၿပီး အဲဒီေ၀ဒနာရွင္ေတြ ထဲမွာ ကေလးငယ္ ၂သိန္း ၇ေသာင္းလဲ ပါ၀င္ တယ္လို႕ မွတ္တမ္းမ်ားက ဆိုပါတယ္။ ကမာၻ နဲ႕ အ၀ွမ္း ၂၀၀၇ မွာ AIDS ေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ HIV virus ကူးစက္ခံထားရသူ ေပါင္း ၃၃သန္း ရွိတဲ့ အတြက္ ကမာၻ႕ သမိုင္း တေလွ်ာက္ ဖ်က္စြမ္းအား အျမင့္ဆံုး ကပ္ေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈ လို႕ သတ္မွတ္ ခဲ့ရပါတယ္။ AIDS ေရာဂါ ေပ်ာက္ေဆး မေပၚေသးသလို ေရာဂါကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ေဆးကို သံုးဖို႕ လက္လွမ္းမီသူ ၂သန္းသာ ရွိၿပီး လက္ရွိ အေျခအေန အတိုင္းဆက္သြားမယ္ ဆိုရင္ ၂၀၁၀မွာ တစ္သန္းထက္ ပိုတဲ့ ကေလးငယ္ေတြဟာ AIDS ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုး ႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
AIDS ေ၀ဒနာရွင္ေတြအေပၚ အဆိုးျမင္မႈနဲ႕ လူတန္းစား ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈကို အဆံုးသတ္ရန္၊ ဒီအခ်က္ေတြ ေၾကာင့္ ရပ္တန္႕ ေနရတဲ့ HIV ပိုး ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈကို တားဆီးေရး ပညာေပးမႈ နဲ႕ ကုသမႈ ရရွိဖို႕ ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ေပးတဲ့ ေနရာမွာ လူတိုင္းဦးေဆာင္ခြင့္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႕ ကယ္ဆယ္ခြင့္ ရရွိေစဖို႕ လူမႈ အဖြဲ႕အစည္းတိုင္းနဲ႕ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ လုပ္ေဆာင္ဖို႕ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး မစၥတာဘန္ကီမြန္းက ဒီႏွစ္အတြက္ တိုက္တြန္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကၽြန္မတို႕ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာေရာ ဘယ္အေျခအေန ေရာက္လို႕ ဘာေတြ လုပ္ၿပီးၿပီလဲ။
အဲဒီအခ်ိန္က စၿပီး ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ အထိ ကုလသမဂၢ ခုခံအား က်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္ ၾကီး (UNAIDS) က ကမာၻ႕ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ တိုင္ပင္ အၾကံျပဳခ်က္ မ်ားနဲ႕အတူ ကမာၻ႕ AIDS ေန႕ လႈပ္ရွား မႈ အတြက္ ေဆာင္ပုဒ္မ်ား ႏွစ္စဥ္ ေရြးခ်ယ္ ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ကေန ၂၀၁၀ အထိကိုေတာ့ ကမာၻ႕ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေန႕ လႈပ္ရွား မႈ အဖြဲ႕ၾကီး (WAC) က “ေအအိုင္ဒီစက္ ရပ္တန္႕ပါ၊ ကတိတည္ပါ” ဆိုတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ ကို ေရြးခ်ယ္ ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အတြက ္ေဆာင္ပုဒ္ကိုေတာ့ “ေအအိုင္ဒီစက္ ရပ္တန္႕ပါ၊ ဦးေဆာင္မႈ၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ကယ္ဆယ္ေရး နဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပးဖို႕ ကတိတည္ပါ” လို႕ သတ္မွတ္ ခဲ့ပါတယ္။
ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေ၀ဒနာရွင္မ်ားအေပၚ ထားတဲ့ ဂရုဏာကို ျပသဖို႕ ဂရုဏာ အေတြးနဲ႕ ေသြးခ်င္း ဆက္သြယ္မႈ ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္နဲ႕ ဖဲၾကိဳးနီ သေကၤတကို ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ နယူးေယာက္ျမိဳ႕ အေျခစိုက္ Visual AIDS အႏုပညာရွင္မ်ား အသင္း အစည္း အေ၀း က ဖန္တီးခဲ့ပါတယ္။ ဒီဖဲၾကိဳးနီ သေကၤတဟာ ဘယ္အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ မူပိုင္ခြင့္မွ မဟုတ္ဘဲ လူသားတိုင္း AIDS ေရာဂါ အေပၚ သတိရွိမႈ ျမွင့္တင္ေရး အတြက္ အသံုးျပဳႏိုင္ တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဘယ္သူမွ ဒီသေကၤတကို အသံုးျပဳၿပီး စီးပြားရွာေဖြဖို႕ အသံုးျပဳခြင့္ မရွိပါဘူး။
AIDS ေရာဂါေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂၅ သန္းဟာ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အၾကားမွာ ေသဆံုးခဲ့ၾကၿပီး အဲဒီေ၀ဒနာရွင္ေတြ ထဲမွာ ကေလးငယ္ ၂သိန္း ၇ေသာင္းလဲ ပါ၀င္ တယ္လို႕ မွတ္တမ္းမ်ားက ဆိုပါတယ္။ ကမာၻ နဲ႕ အ၀ွမ္း ၂၀၀၇ မွာ AIDS ေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ HIV virus ကူးစက္ခံထားရသူ ေပါင္း ၃၃သန္း ရွိတဲ့ အတြက္ ကမာၻ႕ သမိုင္း တေလွ်ာက္ ဖ်က္စြမ္းအား အျမင့္ဆံုး ကပ္ေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈ လို႕ သတ္မွတ္ ခဲ့ရပါတယ္။ AIDS ေရာဂါ ေပ်ာက္ေဆး မေပၚေသးသလို ေရာဂါကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ေဆးကို သံုးဖို႕ လက္လွမ္းမီသူ ၂သန္းသာ ရွိၿပီး လက္ရွိ အေျခအေန အတိုင္းဆက္သြားမယ္ ဆိုရင္ ၂၀၁၀မွာ တစ္သန္းထက္ ပိုတဲ့ ကေလးငယ္ေတြဟာ AIDS ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုး ႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
AIDS ေ၀ဒနာရွင္ေတြအေပၚ အဆိုးျမင္မႈနဲ႕ လူတန္းစား ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈကို အဆံုးသတ္ရန္၊ ဒီအခ်က္ေတြ ေၾကာင့္ ရပ္တန္႕ ေနရတဲ့ HIV ပိုး ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈကို တားဆီးေရး ပညာေပးမႈ နဲ႕ ကုသမႈ ရရွိဖို႕ ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ေပးတဲ့ ေနရာမွာ လူတိုင္းဦးေဆာင္ခြင့္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႕ ကယ္ဆယ္ခြင့္ ရရွိေစဖို႕ လူမႈ အဖြဲ႕အစည္းတိုင္းနဲ႕ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ လုပ္ေဆာင္ဖို႕ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး မစၥတာဘန္ကီမြန္းက ဒီႏွစ္အတြက္ တိုက္တြန္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကၽြန္မတို႕ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာေရာ ဘယ္အေျခအေန ေရာက္လို႕ ဘာေတြ လုပ္ၿပီးၿပီလဲ။
No comments:
Post a Comment