ျမိဳ႕ရန္ကုန္ ေျပာင္ကတံုးကို ေသွ်ာင္ထံုးစို႕လား

သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမး္ေရး အဓိကနဲ႕ ထိုင္းမွာ ေက်ာင္းတက္ ခဲ့ေပမယ့္ ဘေလာ့မွာ သဘာ၀ ပတ္ ၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ပို႕စ္ ဆိုလို႕ တခါသံုး တူ အေၾကာင္းပဲ တင္ဖူးပါတယ္။ အေၾကာင္း ရင္း ကေတာ့ ကၽြန္မရဲ႕ စာတမ္း ေတြကို ကၽြန္မရဲ႕ ေမးလ္ထဲက ေဖာက္ယူ သြားၿပီး သူမ်ား ဘေလာ့မွာ ဧ။္သည္ မလြဲ ခပ္တည္တည္ အခန္႕ သားၾကီး ဖတ္ရတဲ့ အတြက္ စိတ္ပ်က္ စိတ္ကုန္ လို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ (ေက်းဇူးရွင္ တုိ႕ေရ. Grammar ေလးေတာ့ ေျပာင္းၿပီး တင္ၾကပါ .. ႏိုင္ငံတကာ ဂ်ာနယ္ ေတြကို ပို႕ၿပီးသား ေတြမို႕ တရားစြဲရင္ ရေပမယ့္ ျမန္မာခ်င္း အမႈ မတက္ခ်င္ ပါဘူးေနာ္).. ကၽြန္မ ေနခဲ့ဖူးတဲ့ ရန္ကုန္ ျမိဳ႕ၾကီးဟာ အေရွ႕ေတာင္ အာရွမွာ အစိမ္းဆံုး ျမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္ခဲ့ ရာက ျမန္မာ့ ျမိဳ႕ေတာ္ ၾကပ္ေျပးကို ေျပာင္းေရႊ႕ သြားၿပီး တဲ့ေနာက္ သူ႕ဂုဏ္ပုဒ္မ်ား တစ္ခု ၿပီးတစ္ခု ေလ်ာ့က် သြားခဲ့ လုိက္တာ ခုေတာ့ နာဂစ္ ေမႊလို႕ ျမိဳ႕ ကတံုးၾကီး ျဖစ္သြား ရပါ ေတာ့တယ္။ ဒီအခါ မွာေတာ့ ကၽြန္မလဲ မေနႏိုင္ ေတာ့ဘဲ ရန္ကုန္ အတြက္ ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သားနဲ႕ ရန္ကုန္မွာ ေနထိုင္ ေနသူေတြ အတြက္ ဒီပို႕စ္ကို ေရးရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ရန္ကုန္မွ မဟုတ္ဘဲ ဘယ္ျမိဳ႕မွာ မဆို ဒီပို႕စ္ကို apply လုပ္ႏိုင္ပါတယ္ရွင္။

မႏွစ္တည္းက ရန္ကုန္ျမိဳ႕ဟာ ျမိဳ႕ေတာ္ အျဖစ္က အဆင့္ ေလွ်ာက် သြားၿပီး တည္းက ရန္ကုန္ ေလထုဟာ ပံုမွန္ မသိမ္း ေတာ့ေသာ အမိႈက္ပံုမ်ား၊ ေရစီးေရလာ မေကာင္းေသာ ေျမာင္းမ်ား၊ ျမိဳ႕တြင္း ေမာင္းႏွင္ ေနေသာ ကား အမ်ားစု ျဖစ္သည့္ အင္ဂ်င္က် ေနေသာ ကားေဟာင္း ကားစုတ္ မ်ားက ထြက္ေသာ မီးခိုးမ်ား၊ လွ်ပ္စစ္မီး မလာမႈ ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ခုတ္ေမာင္း ေနေသာ ဒီဇယ္သံုး မီးစက္၊ ေရတင္စက္ မ်ားက ထြက္ေသာ ေလထု ညစ္ညမ္း မႈမ်ား၊ စက္မႈဇုန္ အဂၤါရပ္ႏွင့္ တစ္စက္မွ မညီဘဲ ေျမကြက္ ရိုက္ အကြက္ေဖာ္ ေဆာက္လုပ္ ထား ေသာ စက္မႈဇုန္ မ်ားေၾကာင့္ ျမိဳ႕ထဲ လမ္းေလွ်ာက္ ထြက္ရံုႏွင့္ ရင္ၾကပ္ေစ ေလာက္ေအာင္ ေလထု ညစ္ညမး္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ စိမ္းလန္း မိႈင္းညိဳ႕ဆဲ ျဖစ္ေသာ ႏွစ္ရာေက်ာ္ သက္တမ္းရွိ သစ္ပင္ၾကီး မ်ားက ရန္ကုန္ ေလထုကို အႏိုင္ႏိုင္ သန္႕စင္ ထိန္းသိမ္း ေပးထား ခဲ့ၾကသည္။

ေမလ ၂ရက္ေန႕ နာဂစ္ မုန္တိုင္း တိုက္ခတ္ အျပီး တြင္ေတာ့ လဲၿပိဳက် သြားေသာ သစ္ပင္ ၾကီးမ်ားရဲ႕ ေဘး ထြက္ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ေသာ သစ္ကိုင္း သစ္ရြက္မ်ား နဲ႕ မုန္တိုင္း ဒဏ္သင့္ ေလလြင့္ ပစၥည္းမ်ား ပုပ္ေဆြး ရာက ထြက္ေပၚ လာမည္ ျဖစ္ေသာ အဆိပ္သင့္ ဓာတ္ေငြ႕ မ်ားက နဂိုရွိၿပီးသား ရန္ကုန္ ျမိဳ႕ရဲ႕ ညစ္ညမ္း ေလထုကို ထပ္မံ အားျဖည့္ လုိက္ေသာအခါ ဘာေတြ ျဖစ္လာမည္ ဆိုသည္ကို Environmental Protection Agency က ထုတ္ျပန္ေသာ စာတမ္းအတိုင္း ဘာသာျပန္ တင္ျပ ေပးမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ရန္ကုန္ ေလထု ျပန္လည္ သန္႕ရွင္း ေကာင္းမြန္ လာေရး အတြက္ ဘေလာ့ဂါ ညီမေလး ဘာညာ မွ စတင္ၿပီး သစ္ပင္ စိုက္ပ်ိဳးေရး အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ သစ္ပင္ေပါက္မ်ား စု ေဆာင္းျခင္း၊ သစ္ေစ့မ်ား ပ်ိဳးယူျခင္း စသည္တို႕ကို တႏိုင္တပုိင္ စတင္ ေဆာင္ရြက္ ေနၿပီး ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္း လမ္းေဘး ၀ဲယာ တို႕တြင္ တႏိုင္တပိုင္ စိုက္ပ်ိဳး ကုသိုလ္ ယူသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ သစ္တစ္ပင္ ေကာင္း ငွက္တစ္ေသာင္း နား ဆိုသည့္ အတိုင္း ငွက္သာ မက လူမ်ားပါ သန္႕ရွင္းေသာ ေလထုကို ရွဴရိႈက္ၿပီး က်န္းမာ စြာ ေနထိုင္ ႏိုင္ၾကရန္ ညီမေလး ဘာညာ နဲ႕ အတူ ပူးေပါင္းပါ၀င္ၿပီး ျမိဳ႕ ရန္ကုန္ ေျပာင္ကတံုးကို ေသွ်ာင္ထံုး ၾကပါစို႕လား ရွင္…

ကၽြန္မတို႕ လူသားမ်ား ေန႕စဥ္နဲ႕ အမွ် အဆုတ္ထဲ ရွဴသြင္းေနရတဲ့ ေလထု ထဲမွာ သဘာ၀ အရ ေအာက္စီဂ်င္၊ ႏိုက္ထရိုဂ်င္နဲ႕ တျခား ဓာတ္ေငြ႕မ်ား အမႈန္မ်ား ပါ၀င္ေနပါတယ္။ လူ႕ ခႏၶာကိုယ္က လိုအပ္တဲ့ ဓာတ္ေငြ႕ဟာ ေအာက္စီဂ်င္ သန္႕သန္႕သာ ျဖစ္ၿပီး လူတို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတဲ့ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈေၾကာင့္ ေလထုထဲ ပါ၀င္ လာတဲ့ ေအာက္ပါ ဓာတ္ေငြ႕ မ်ားကေတာ့ လူ႕ က်န္းမာေရး ကိုသာ မက လူသားတုိ႕ အသက္ရွင္ က်န္းမာဖို႕ ေန႕စဥ္ စားေသာက္ ေနရတဲ့ ေကာက္ပဲသီးႏွံ တို႕ရဲ႕ ထြက္ႏံႈးကိုပါ ေလ်ာ့က် ေစပါတယ္။ သူတို႕ကေတာ့
• Ozone (အိုဇုန္း)
• Particulate Matter (အမႈန္မ်ား)
• Sulfur Dioxide (ဆာလဖာ ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္)
• Nitrogen Dioxide (ႏိုက္ထရိုဂ်င္ ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္)နဲ႕
• Carbon Monoxide (ကာဗြန္မိုေနာက္ဆို္ဒ္) တို႕ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ လူ႕က်န္းမာေရးနဲ႕ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ကို ဘယ္လို ထိခိုက္ေစသလဲ၊ သူတို႕ ဘယ္က ဘယ္လို ေလထုထဲ ေရာက္လာ သလဲ ဆိုတာ တစ္ခ်က္ ၾကည့္ၾက ရေအာင္ေနာ္…

Ozone (O3)

ေျမလႊာထုနဲ႕ နီးကပ္စြာ အိုဇုန္းလႊာ ျဖစ္ေပၚ လာမႈဟာ အလြန္ နည္းပါးေသာ နိမ့္က်ေသာ အဆင့္မွာ ေတာင္မွ လူသားတို႕ရဲ႕ က်န္းမာေရးကို အၾကီးအက်ယ္ ဒုကၡ ျဖစ္ေစတဲ့ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေကာက္ပဲသီးႏွံနဲ႕ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ စိုက္ခင္း မ်ားကိုပါ ပ်က္စီး ေစပါတယ္။ ျမိဳ႕ျပေတြမွာမွ ျဖစ္တတ္တဲ့ မီးခိုးျမဴထု တို႕ထဲမွာ အဓိက ပါ၀င္ ပစၥည္းလဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ကမၻာ့ေလထုကို အပိုင္းေလးပိုင္း ပိုင္းရင္ ေျမထုနဲ႕ အနီးဆံုး အလႊာ ကေန အေ၀းဆံုး အလႊာမ်ား အထိ အဆင့္ဆင့္ ျမင့္သြားတဲ့ အလႊာမ်ား ျဖစ္တဲ့ ထရိုပို စဖီးယား၊ စထရာတို စဖီးယား၊ အိုင္ယြန္နို စဖီးယားနဲ႕ အိပ္ဇိုး စဖီးယား အလႊာတို႕ ရွိတဲ့ အနက္ ေျမလႊာရဲ႕ အထက္ ဆယ္မိုင္ကေန မိုင္သံုးဆယ္ အကြာမွာ ရွိတဲ့ စထရာတို စဖီးယား အလႊာမွာ ရွိတဲ့ အိုဇုန္းဟာ လူသားတို႕ကို အက်ိဳးျပဳတဲ့ အိုဇုန္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေနက ထုတ္လႊတ္တဲ့ ခရမး္လြန္ေရာင္ျခည္ လူသားတို႕အေပၚ မက်ေရာက္ေအာင္ သူက ဒိုင္းသဖြယ္ တားဆီး ကာကြယ္ေပး ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမလႊာန႕ဲ ကပ္ေနတဲ့ ေလထု အလႊာမွာ ေပၚလာတဲ့ အိုဇုန္းဟာ ဆိုးရြားတဲ့ အိုဇုန္းျဖစ္ပါတယ္။ ကားေတြ၊ စက္မႈဇုန္ေတြက ဘြိဳင္လာ အိုး ေတြ၊ ဓာတ္အားေပးစက္ရံုေတြ၊ ဓာတုေဗဒ စက္ရံုေတြနဲ႕ တျခား မီးခိုး ထြက္ေစတဲ့ အရင္းအျမစ္ေတြက ထြက္တဲ့ ညစ္ညမ္းမႈေတြဟာ ဓာတု ဓာတ္ျပဳမႈေတြ ေနေရာင္ ေအာက္ မွာ ျဖစ္ပြား တဲ့ အခါ ေျမလႊာအနီး အိုဇုန္းလႊာ ျဖစ္ပြားေပၚေပါက္ လာတာပါ။ ေလထု အတြင္း အိုဇုန္း ညစ္ညမ္းမႈဟာ ေနသာတဲ့ လေတြမွာ ရာသီဥတု ကလဲ ေျမလႊာအနီး ျဖစ္ တဲ့ အိုဇုန္းလႊာ ေပၚေပါက္မႈကို ထည့္၀င္ အားေပးေနတယ္ဆိုရင္ ျဖစ္ပြားေလ့ ရွိပါတယ္။ သာမန္အားျဖင့္ ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေနေရာင္နဲ႕ ပူေႏြးစိုစြတ္တဲ့ အပူခ်ိန္ ရယ္၊ ေလထု ညစ္ညမး္မႈရယ္ ပါပဲ။ အိုဇုန္းျဖစ္ေပၚ ေစတဲ့ ေဖာ္ျမဴလာေလး ကေတာ့

ကာဗြန္ဒိုင္ ေအာက္ဆိုဒ္ + ေအာက္ဆီဂ်င္ --- ေနေရာင္+ ပူေႏြးေသာ ရာသီဥတု -------- ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ + အိုဇုန္း
CO2 + O2 ----- Sunlight + hot temperature --- CO + O3

က်န္းမာေရးကို ဘယ္လို ထိခိုက္ေစသလဲ

အိုဇုန္းဟာ အဓိက အားျဖင့္ အဆုတ္ ေလရွဴျပြန္ မ်ားကို ယားယံ ေစၿပီး အေရျပားကိုလည္း ေနေလာင္သလိုကို ေလာင္ကၽြမ္းေစ ႏိုင္ပါတယ္။ အျခား ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ားကေတာ့ ရင္ၾကပ္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ အသက္ ျပင္းျပင္း ရွဴတဲ့ အခါ နာက်င္ျခင္းနဲ႕ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ရာ၊ အိမ္ျပင္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ျပဳလုပ္တဲ့ အခါ အသက္ရွဴရ ခက္ျခင္း မ်ား ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ နဂိုတည္းက အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ျပသနာ မ်ား ရွိတဲ့ သူမ်ားအဖို႕ အဆိုးရြားဆံုး ခံစားရေလ့ ရွိၿပီး သာမန္ က်န္းမာေရး ေကာင္းသူ မ်ား အိမ္ျပင္မွာ သြက္သြက္လက္လက္ လႈပ္ရွား လုပ္ကိုင္ ႏိုင္သူမ်ား အတြက္ကေတာ့ ေလထုတြင္း အိုဇုန္း ပါ၀င္မႈ ျမင့္လာတဲ့အခါမွ ခံစားရေလ့ ရိွပါတယ္။

အိုဇုန္း ညစ္ညမ္းမႈကို ထပ္ခါ ထပ္ခါ ထိေတြ႕ ခံစားရတာ လေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာလာရင္ေတာ့ အဆုတ္ အၿပီးတိုင္ ပ်က္စီးျခင္း ကိုခံစား ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေႏြရာသီမွာ အိမ္ျပင္ အေဆာက္အဦ အျပင္ ထြက္ေနေလ့ ရွိသူမ်ားနဲ႕ ကေလးသူငယ္တို႕ ပိုမို ခံစား ၾကရေလ့ ရွိပါတယ္။
အလြန္နည္းပါးတဲ့ အိုဇုန္းလႊာ ျဖစ္ေပၚမႈ အေျခအေန မွာေတာင္ ဒီ အိုဇုန္းဟာ လူသားတို႕ အတြက္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ က်န္းမာေရး ျပသနာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဆိုးရြားျပင္းထန္ေသာ ပန္းနာ ရင္ၾကပ္ေရာဂါ၊ အဆုတ္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ေလ်ာ့က်ျခင္း၊ နမိုးနီးယား အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါနဲ႕ အသက္ရွဴ ေလျပြန္ ေရာင္ရမ္းျခင္း စတဲ့ အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ထိခိုက္မႈ တို႕ကို ျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္။

အေရာင္ အနံံ႕ အရသာ မရွိတဲ့ အိုဇုန္းဟာ ဘယ္လို သတိထားစရာ ေကာင္းတဲ့ အခ်က္မွ မရွိတာမို႕ အိုဇုန္းေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ထိခုိက္မႈဟာ ဘယ္လို သတိေပး လမ္းညႊန္မႈမွ မရွိဘဲ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေလထုတြင္း အိုဇုန္းပါ၀င္မႈ ျမင့္မားျခင္းဟာ ရက္ အတန္ၾကာ ဆက္ရွိေနႏိုင္ၿပီးမွ ျပန္လည္ အားေပ်ာ့ သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အိုဇုန္းေၾကာင့္ အဆုတ္ပ်က္စီးျခင္းကေတာ့ ေလထုတြင္း အိုဇုန္းပါ၀င္ႏံႈး ေလ်ာ့က် ေပမယ့္ ဆက္လက္ ျဖစ္ပြား ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံ မ်ားမွာ ေန႕စဥ္ မိုးေလ၀သ သတင္း ေၾကညာ ရာမွာ မိုးရြာ မရြာထက္ အိုဇုန္းပါ၀င္မႈ ေလထုထဲ ဘယ္ေလာက္ အေျခအေန ရွိေနၿပီ လုိ႕ပါ ထည့္သြင္း ေၾကညာ ေနၾကပါတယ္ရွင္။ တခ်ိဳ႕ရက္ေတြမွာ အိမ္ထဲက အိမ္ျပင္ မထြက္ဖို႕ပါ ေၾကညာ ထားရတဲ့ အထိ အေရးတယူ ျပဳၾက ပါတယ္။ မိုးေရစိုရင္ အ၀တ္ လဲလိုက္လို႕ ရေပမယ့္ အိုဇုန္းေၾကာင္ ့အဆုတ္ပ်က္ရင္ အ၀တ္လဲသလုိ အဆုတ္ကို အလြယ္တကူ လဲပစ္ လုိက္လုိ႕မွ မရပဲေနာ္…

ဘယ္သူေတြ အိုဇုန္းဆိပ္ သင့္မႈ အမ်ားဆံုးလဲ

လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အိုဇုန္းဆိပ္ကို ခုခံမႈ စြမ္းအား နည္းၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျပင္ပ ေလထုထဲမွာ သြက္လက္စြာ သြားလာ လႈပ္ရွား ေနၾကသူေတြ ပါပဲ။ သူတို႕ဟာ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အရ လႈပ္ရွားေလေလ အသက္ရႈႏံႈန္းက ပိုျမန္ ပိုျပင္း လာေလ မို႕ အိုဇုန္းကို ပိုရွဴမိေလပဲ မဟုတ္ပါလား။
• အိုဇုန္း ထိေတြ႕မႈ အႏၲရာယ္ အမ်ားဆံုး အုပ္စုကေတာ့ အေဆာ့သန္တဲ့ကေလးမ်ားပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေႏြရာသီ ကစားကြင္း မ်ားမွာ အခ်ိန္ အၾကာဆံုး ေလထုနဲ႕ ထိေတြ႕သူမ်ား မဟုတ္ပါလား။ ကေလးေတြ ရင္ၾကပ္ ပန္းနာ ျဖစ္တတ္ၾကတာ အိုဇုန္းေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားပါတယ္
• ျပင္ပ ေလထုမွာ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈ နည္းတဲ့ လူမ်ားထက္ ျပင္ပ ေလထုမွာ အားကစား ေလ့က်င့္ခန္း နဲ႕ အလုပ္ လုပ္တဲ့ သူမ်ားဟာ အိုဇုန္း ထိေတြ႕မႈဒဏ္ကို ပိုခံစားရေလ့ ရွိပါတယ္။
(ဆက္လက္ ေဖာ္ျပ ပါဦးမည္)

ရည္ညႊန္း ကိုးကားခ်က္။
(၁) ရန္ကုန္ ျပည္သူ႕ ေဆးရံုၾကီး အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း ဌာန လူနာ စာရင္း
(၂) http://www.epa.gov/