စကား.. စကား ေျပာၾကရာ၀ယ္

စကားႀကီး ၁၀-မ်ိဳး။ ။ စကားေျပာထံုးနည္း ဥပေဒႀကီးဆယ္မ်ိဳးဟူလို။
(၁) ေရကူးညာတင္စကား- လိုရာဆိပ္ကမ္းကို ေရညာက တင္၍ ကူးမွ ေရာက္သကဲ့သို႔ မိမိလိုရာ ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳတင္၍ စကားပိုျဖင့္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၂) ေကာက္ပင္ရိတ္လွီးစကား- ေကာက္ပင္ကို လက္တစ္ဘက္ျဖင့္ ျမဲျမံစြာ ဆုပ္၍ တံစဥ္ျဖင့္အရင္းက ရိတ္ျဖတ္လွ်င္ လက္တြင္ရွိသမွ် စပါးကို ရသကဲ့သို႔ သူဆိုေသာစကား မိေအာင္ ဖမ္းကိုင္ၿပီးမွ ျပတ္စဲေအာင္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၃) ေရစီးေဖါင္ဆန္စကား- လိုအင္ဆႏၵ ရွိသမွ်ေသာအရာ၀တၳဳတို႔ကို ေဖါင္တြင္ တင္၍ ျဖည္းညႇင္းစြာ ဆန္တက္ သြားလွ်င္ လိုအင္ကိစၥ ၿပီးသကဲ့သို႔ ေျခသိမ္း ေခါင္းပိုက္ ပမာ ပမည္း ဟပ္စပ္၍ ၿပီးျပတ္ေအာင္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၄) အိုးတန္ဆန္ခတ္စကား- အိုးႏွင့္ဆန္ တန္႐ံု ထည့္၍ ခ်က္လွ်င္ ေကာင္းစြာ က်က္နပ္ သကဲ့သို႔ ကိုယ္ႏွင့္ ဂုဏ္အင္ တန္႐ံု မယုတ္မလြန္ ေျပာဆုိျခင္း။
(၅) ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႕စကား- က်ည္ေပြ႕ျဖင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ အထပ္ထပ္ ဆီပြတ္ လွ်င္ ဆီထြက္၍ မိမိ လိုဘတ္ ကိစၥၿပီး သကဲ့သို႔ လိုရာကိစၥ ၿပီးေစျခင္းငွာ ထုိစကားကိုပင္ အထပ္ထပ္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၆) ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္စကား- ဆင္ထိုးေ၀ွ႔မည္လိုက္လွ်င္ တိမ္းေရွာင ္ဖယ္ေသြ လြတ္ရာ၌ ေျပးလႊဲ ကာေနရ သကဲ့သို႔ ကိုယ့္ထံသို႔ ေရာက္မည့္ စကားကို ေရွာင္လႊဲ၍ ေျပာဆိုျခင္း။
(၇) ေတာင္သူယာခုတ္စကား- ေတာင္သူလယ္သမားတို႔သည္ မိမိတို႔ တည္ ခုတ္မည့္ လယ္ယာ ေျမကြက္၌ ေရွးဦးစြာ ျခံဳပိတ္ေပါင္းႏြယ္ သစ္ပင္ငယ္တို႔ကို ခုတ္ထြင္ ရွင္းလင္း ၿပီးမွသာ သစ္ပင္ႀကီး တို႔ကို ခုတ္ထြင္ ဖိလွဲ သကဲ့သို႔ စကားငယ္ကို ေျပာဆိုၿပီးမွ စကားႀကီးကို ဖိစီး၍ေျပာဆိုျခင္း။
(၈) ၾကက္ဆုတ္ ခြပ္ပစ္စကား- ၾကက္ခြပ္ရာ၌ ေနာက္ဆုတ္ဟန္ျပဳ၍ခြပ္မွသာ ခြပ္ပစ္ သကဲ့သို႔ သူ႔စကား အလိုသို႔ လိုက္တန္က လိုက္၍ စီးသာမွစီးလ်က္ ၿပီးျပတ္ေအာင္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၉) ေရစစ္ပမာစကား- ဓမၼက႐ိုဏ္ေခၚ ေရစစ္ကိုေရတြင္ႏွစ္ကာ ျပည့္မွ အေပါက္ကို ပိတ္၍ ဆြဲယူ လိုက္လွ်င္ ေရမ ထြက္ႏိုင္ သကဲ့သို႔ သူတစ္ပါး ေျပာဆိုခြင့္ မရေအာင္ ပိတ္ဆို႔၍ ေျပာဆိုျခင္း။
(၁၀) ခက္တင္ ေမာင္းနင္းစကား- ေမာင္းနင္းေသာသူသည္ တစ္ဘက္ လိုက္ပါ တိမ္းေစာင္း လြန္းလွ်င္ အတင္ ခက္၍ မတိမ္း မေစာင္း နင္းရ သကဲ့သို႔ ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ ျဖစ္ေစ မတင္မက် ေျပာဆိုျခင္း။

စကားေျပာရာ အဂၤါ ၁၀-ပါး။ ။

၁ ကာလ၀ါဒီ- ေျပာခ်ိန္ ေျပာခြင့္သင့္မွ ေျပာရျခင္း။
၂ဘူတ၀ါဒီ- ဟုတ္ မွန္ေသာ စကားကိုသာ ေျပာရျခင္း။
၃ ဓမၼ၀ါဒီ- တရားႏွင့္စပ္သည္ကိုသာ ေျပာရျခင္း၊
၄ အတၳ ၀ါဒီ- အက်ိဳး စီးပြားႏွင့္စပ္သည္ကိုသာ ေျပာရျခင္း။
၅ ပိယ၀ါဒီခ်စ္ဖြယ္စကားကိုသာ ေျပာရျခင္း၊
၆ မိဟိတ ပုဗၺဘာဏီ- ၿပံဳးရႊင္မႈေရွ႕ထား၍ ေျပာၾကားရျခင္း။
၇ မိတဘာဏီ- မတိုမရွည္ မပိုမလြန္ ျခင့္ခ်ိန္ေျပာရျခင္း။
၈ အတုရိတ ၀ါဒီ- အေဆာတလ်င္မေျပာရျခင္း။
၉ ေပါရီ- ၿမိဳ႕ႀကီးသူတို႔အသံုးအႏႈန္း ဓေလ့ထံုးကိုယူ၍ေျပာရျခင္း။
၁၀ ၀ိသဒ ၀ါဒီ- သန္႔ရွင့္ေသခ်ာ တိက်ျပတ္သားစြာ ေျပာဆိုရျခင္း။

ႏႈတ္မလံုသူမ်ိဳး ၉-ေယာက္။္ ။လွ်ိဳ႕၀ွက္ဘြယ္တို႔ကို မတိုင္ပင္ မေျပာၾကားအပ္သူ ၉- ေယာက္၊ ဟိေတာ ပေဒသမွ။

(၁) ရာဂ စရိတ-ရာဂထူေျပာသူ၊
(၂) ေဒါသ စရိတ-ေဒါသၾကီးသူ၊
(၃) ေမာဟ စရိတ- ေတြေ၀ထိုင္းမႈိင္းသူ၊
(၄) ဘီ႐ုက-ေၾကာက္တတ္သူ၊ သတၱိနည္းသူ၊
(၅) အာမိသ ဂ႐ုက-လာဘ္လာဘ တပ္မက္သူ၊
(၆) ဣတၳိ-မိန္းမ၊
(၇) ေသာ႑-ေသေသာက္ၾကဴး ယစ္ထုပ္၊
(၈) ပ႑က- ပ႑ဳက္၊
(၉) ဒါရက- ကေလးသူငယ္။

မတိုင္ပင္အပ္သူမ်ိဳး ၈-ေယာက္။ ။မိလိႏၵပဥႇာ။ပါ။၉၉။ထိုသူတို႔ႏွင့္တိုင္ပင္ေသာ္အက်ိဳးစီးပြားပ်က္တတ္သည္ ဟူ၏၊ စပ္တူစပ္ဖက္မလုပ္ရာ။

(၁) ရာဂစရိတ- ရာဂထူေျပာသူ၊
(၂) ေဒါသ စရိတ- ေဒါသအမ်က္ ထြက္လြယ္တတ္သူ၊
(၃) ေမာဟ စရိတ- မိုက္မဲေတြေ၀သူ၊ အၾကံတံုး ညဏ္တံုးသူ၊
(၄) မာန စရိတ- မာန္မာနၾကီးသူ၊ လူေမာ္ လူၾကြား၊
(၅) လုဒၶ- ေလာဘရမၼက္ၾကီးသူ၊
(၆) အလသ- ပ်င္းရိသူ၊
(၇) ဧကစိႏၲိ- တေယာက္တည္း က်ိတ္၍လုပ္တတ္သူ၊
(၈) ဗာလ- လူမိုက္ လူရမ္း လူတေစာက္ကန္း။

ဖ႐ုသုသ၀ါစာကံ၏ မေကာင္းက်ိဳး ၅-ပါး။ ။အေျပာအဆိုၾကမ္းၾကဳတ္သူတို႔ ရရွိခံစားရေသာ မေကာင္းက်ိဳး မ်ား။
(၁) ငရဲ၊ တိရစၦာန္၊ ျပိတၱာဘံု၌ ျဖစ္ရျခင္း၊
(၂) သတၱ၀ါမ်ား၏ အမုန္းကို ခံရျခင္း၊
(၃) မိမိစိတ္ကို မၾကည္လင္ေစျခင္း၊
(၄) အကဲ့ရဲ႕ခံရျခင္း၊
(၅) အသံၾကမ္းတန္းပ်က္စီးျခင္း။

သမၹပၹပၸလာပ အဂၤါ ၂-ပါး။ ။နားေထာင္သူတို႕အား အက်ိဳးမရွိ လုပ္ပ်က္ကိုကိုင္ပ်က္ စကားဖ်င္းအဂၤါ၂ပါး။
(၁) နိရတၱက ပုရတာ- အနက္မဲ့အက်ိဳးမဲ့ စကားကို ေရွ႕ရႈျပဳသူ၏အျဖစ္၊
(၂) ကထနံ- ယင္းစကားကို ေျပာဆိုျခင္း။ (သီတာ၊ ရာမစေသာ ဇာတ္စကားမ်ိဳး)။

သမၹပၸလာပ ကံ၏ မေကာင္းက်ိဳး ၇-ပါး။ ။အက်ိဳးမဲ့ ၿပိန္ဖ်င္းေသာစကားကို ေျပာဆိုျခင္းေၾကာင့္ ရရွိေသာ မေကာင္းက်ိဳး ျပစ္မ်ား။

(၁) ငရဲ၊ တိရစၦာန္၊ ၿပိတၱာဘံု၌ ျဖစ္ရျခင္း၊
(၂) လူအမ်ား၏ အမုန္းကိုခံရျခင္း၊
(၃)မရိုေသ မေလးစားျခင္း၊
(၄)အယုံအၾကည္ ကင္းမဲ့ျခင္း၊
(၅)ပညာ နည္းပါးျခင္း၊
(၆)လာဘ္ နည္းျခင္း၊
(၇)တန္ခိုးအာႏုေဘာ္နည္းျခင္း။


ပိသုဏ၀ါစာ ခ်စ္ခင္သူတို႕ၾကား ရန္တိုက္ ကုန္းတိုက္ ေျပာၾကားျခင္း ကံကို က်ဴးလြန္ျခင္းေၾကာင့္ ရေသာ မေကာင္းက်ိဳး ၇-ပါး။ ။ပိဋကတ္ေတာ္တို႔မွ ရသေလာက္စုေပါင္း၍ ျပလိုက္သည္၊ တက်မ္း တဖြဲ႕ တည္း၌ စုပံုလ်က္မရွိေပ။
(၁) အပါယ္ေလးပါးသို႔ လားရျခင္း၊
(၂) ခ်စ္သူတို႔ႏွင့္ ေကြကြင္းရျခင္း၊
(၃) မိတ္ေဆြေျခြရံ နည္းပါးျခင္း၊
(၄) သူေတာ္ေကာင္းတရား၌ သဒၶါပ်က္ တတ္ျခင္း၊
(၅) သူတပါးတို႔လံု႔လေၾကာင့္ ေသရျခင္း၊
(၆) လူမ်ား၏ အမုန္းကိုခံရျခင္း၊
(၇) စိတ္ ညစ္ညဴး စိုးရိမ္ရျခင္း။