မိန္းမ... မိန္းမ ဆိုတာ

မိန္းမရယ္လို႕ လူ႕ေလာကမွ ျဖစ္လာရင္ ကြၽန္မတို႕ မိန္းမသား မ်ားမွာ ဘာျဖစ္ဖို႕ အခြင့္အေရးေတြ ရွိေနသလဲ။ အဲလို အခြင့္အေရးေတြကို ထိုက္ထိုက္ တန္တန္ မျငဴမစူ ရႏိုင္ဖို႕ ဘယ္လို အရည္အခ်င္းေတြကိုလဲ ရရွိ ပိုင္ဆိုင္ ထားဖို႕ လုိသလဲ ဆုိတာ ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။

မိန္းမတစ္ေယာက္ဟာ သူနဲ႕ ဆန္႕က်င္ဘက္ လိင္ျဖစ္တဲ့ ေယာက္်ား တစ္ေယာက္နဲ႕ ပတ္သက္လာရင္ အေမ၊ ၾကီးေတာ္၊ အမ၊ ႏွမ စတဲ့ ေဆြမ်ိဳး ေတာ္စပ္မႈ တခုခု မရွိရင္ ခ်စ္သူ၊ ဇနီး မယား၊ သူငယ္ခ်င္း၊ လုပ္ေဖာ္ ကိုင္ဖက္၊ အလုပ္ရွင္၊ ၀န္ထမ္း တို႕ထဲက တစ္ခုခု ျဖစ္ႏိုင္ၿပီး အဲလို ျဖစ္ဖို႕ အရည္အခ်င္း တစ္ရပ္ရပ္ မရွိဘဲ ပတ္သက္ ေနရင္ ျပည့္တန္ဆာ ျဖစ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ က်မ္းၾကီး က်မ္းခိုင္ မ်ားမွာ ျပဆိုတ့ဲ မိန္းမ အမ်ိဳး ၂၀ တို႕က ေအာက္ပါ အတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္..

အုပ္ထိန္းျခင္း ရွိေသာ မိန္းမ ၂၀။ ။ အုပ္ထိန္းျခင္းရွိသျဖင့္ ေယာက္်ားတို႔ မသြားလာအပ္ေသာ မိန္းမ ၂၀-ဟူလို။
(၁) မာတု ရကၡိတ- အမိအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၂) ပိတု ရကိၡတ- အဘအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၃) မာတာပိတု ရကိၡတ- မိဘ ၂-ပါးအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၄) ဘာတုရကိၡတ- ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၅) ဘဂိနိ ရကိၡတ- အစ္မႀကီး အစ္မငယ္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၆) Óတိ ရကိၡတ- ေဆြမ်ိဳးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၇) ေဂါတၱရကိၡတ- အႏြယ္တူ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၈) ဓမၼရကိၡတ- သီတင္းသံုးေဖၚေစာင့္ေရွာက္အုပ္ထိန္းေသမိန္းမ။

မွတ္ခ်က္။ ။ ၎ ၈-ေယာက္ေသာမိန္းမတို႔ကား သူတို႔မွာ ကံမထိုက္၊ သြားလာလြန္က်ဴးသူ ေယာက္်ား မ်ားမွာသာ ကံထိုက္သည္ဟူ၏။

(၉) သာရကၡာ- ထိမ္းျမားေၾကာင္းလမ္းၿပီးသူ ]လက္ထပ္ၿပီးသူ} လင္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၁၀) သ ပရိဒ႑ာ- မင္းတို႔ေကာက္ယူရန္သတ္မွတ္လ်က္ ဒဏ္ထားၿပီးလွ်င္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊

ဇနီးမယားေျမာက္ေၾကာင္း ဆယ္ပါး(၁၁) ဓနကၠီတာ- ဥစၥာျဖင့္၀ယ္ယူလ်က္ မယားအျဖစ္ထားေသာမိန္းမ၊
(၁၂) ဆႏၵ ၀ါသိနီ- သေဘာတူအလိုတူ၍ ညားေနေသာမိန္းမ၊
(၁၃) ေဘာဂ ၀ါသိနီ- စည္းစိမ္ေပး၍ ေပါင္းေဖၚေသာမိန္းမ၊
(၁၄) ပဋ၀ါသိနီ- ပုဆိုးေပး၍ ]]ပုဆိုး တန္းတင္}}ျပဳ၍ေနေသာမိန္းမ၊
(၁၅) ၾသဒ ပတၱကိနီ- ေရခြက္၌ လက္ဆံုခ်၍မိဘႏွစ္ပါး ထိန္းျမားေပးေသာမိန္းမ၊
(၁၆) ၾသဘဋ စုမၺဋာ- ေခါင္းခုကိုခ်၍ လင္မယားအျဖစ္ေနေသာ မိန္းမ၊
(၁၇) ဒါသီ စ ဘရိယာ စ- ကြၽန္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၈) ကမၼကာရီ စ ဘရိယာ စ- အမႈလုပ္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၉) ဓဇာ ဟဋာ- စစ္ေျမျပင္မွ ေဆာင္ယူခဲ့ေသာမိန္းမ၊
(၂၀) မုဟုတၱိကာ- တစ္ခဏၰမွ် ေပါင္းေဖၚရန္ ငွားရမ္း ထားေသာ ေခတၱမယားျဖစ္သူမိန္းမ။

မွတ္ခ်က္။ ။ ၎င္း ၁၂-ေယာက္ေသာမိန္းမမ်ားကို သြားလာလြန္က်ဴးခဲ့မူ လင္ရွိမယားျဖစ္၍ မိန္းမေရာ ေယာက်္ား ပါ ႏွစ္ဦးစလံုး ကံထိုက္သည္ဟူ၏၊ အက်ယ္ကိုလိုမူ ပါရာဇိကဏ္ပါဠိေတာ္ အ႒ကထာဋီကာ။ အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ မူလဋီကာမွာ ႐ႈပါေလ။

ဇနီးမယား အဆင့္မွာ မရွိဘဲ ေအာက္ကို တဆင့္နိမ့္တဲ့၊ လူုေလးစားလည္း မခံရတဲ့ မယား ၆မ်ိဳးလဲ ရွိပါ ေသးတယ္။ မိန္းမမ်ား ကိုယ့္ကိုယ္ကို လူေလးစား တန္ဖိုးထား ခံခ်င္ရင္ ဘယ္မိန္းမ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ေအာင္ ေနမလဲ ကိုယ္တိုင္ ေရြးခ်ယ္ က်င့္ၾကံ ႏိုင္ပါတယ္။

အေျပာင္မယား ၆-ပါး။ ။ ဓမၼသတ္ေပါင္းခ်ဳပ္ ပ-အုပ္။ ပုဒ္မ ၁၆။ ၁၈။ အေမြခံထိုက္ေသာ သားေျခာက္ပါး အရမွ ယူျပသည္။

(၁) မယားပါကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၂) လင္ပါကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၃) ႏွစ္ပါးစံု၀ယ္ေသာကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၄) မယားမိဘကေပးေသာကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၅) လင္မိဘကေပးေသာကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၆) ေငြေၾကးမစပ္ အလြတ္မိန္းမကိုသိမ္းေသာအေျပာင္။

မွတ္ခ်က္။ ။ အ႗သေခၤပ- ပုဒ္မ ၂၂၈။ မႏုက်ယ္ ဒသမတြဲ ပုဒ္မ ၄၂တို႔၌လည္းဆိုကုန္၏။

အထက္ပါ မိန္းမမ်ားထဲက ဇနီးမယားနဲ႕ အေျပာင္ မယားမ်ားကို သူတို႕ရဲ႕ အမူအက်င့္ စာရိတၲ လုပ္ပံု ကိုင္ပံု ေနထိုင္ပံု တို႕ကို မူတည္ၿပီး မယား ၇မ်ိဳး ျပန္ခြဲပါေသးတယ္။

မယား အျပား ၇-ပါး။ ဍ။ သတၱဂၤုတၱရပါဠိေတာ္။ ၄၆၆ ။႒။ ၁၇၇။ ဇာတ္ပါဠိေတာ္။ ပအုပ္။ ၇၈ ။႒။ ၃၁၃-တို႔၌ အက်ယ္႐ႈပါ။ ၎သ႐ုပ္ကို မဃေဒ၀ လကၤာစကားရပ္ျဖင့္ သိရာ၏။

မယားခုႏွစ္မ်ိဳး၊ ရွိျမဲ႐ိုးတြင္၊ သူခိုးအရွင္၊ လူသတ္သြင္သို႔၊ အၾကင္မယား၊ လား၏ငရဲ၊ အျမဲမွတ္ဘိ၊ အမိ တမွ်၊ ႏွမ မယြန္း၊ ခင္ပြန္းတသြယ္၊ ကြၽန္ႏွယ္ေလးျဖာ၊ မယားမွာကား၊ နိမၼာနတ္ျပည္၊လားျမဲမည္၏၊ ယင္းသည္ ေလးသြယ္၊ မယား၀ယ္လည္း၊ ကြၽန္ႏွယ္အလား၊ ထိုမယားမူ၊ ေယာက္်ားဆုပန္၊ နိဗၺာန္ဆုေကာင္း၊ ေတာင္းက မလြတ္၊ မခြၽတ္တူတည္၊ ျပည့္ျမဲမည္၏။

အဲသည္ မိန္းမမ်ားကေတာ့ လင္ကို သတ္ဖို႕ အားထုတ္သူ၊ လင္က အပ္ႏွံ ထားတဲ့ မိသားစု အိမ္ေထာင္ပိုင္ စည္း စိမ္ ဥစၥာမ်ားကို လင္မသိေအာင္ သူတပါးကို ခိုးေပးတတ္သူ၊ လင္ကုိ ကြၽန္လို ခိုင္းသူ သံုးမ်ိဳးဟာ ငရဲ ေရာက္ရ ပါတယ္။ လင္ကိုခ်စ္ခင္ ျပဳစုရာမွာ သားလို ျပဳစုခ်စ္ခင္သူ၊ လင္ကို ခ်စ္ေၾကာက္ရိုေသ ရာမွာ ႏွမ တစ္ေယာက္ လို ေနသူ၊ လင္နဲ႕ တိုင္ပင္ေဖာ္ တိုင္ပင္ဖက္ အေဆြခင္ပြန္းသဖြယ္ ျဖစ္သူနဲ႕ လင္ကို ကြၽန္လို ျပဳစုသူ မိန္းမ ေလးမ်ိဳးကေတာ့ နတ္ျပည္ လားရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရား ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ေဟာခဲ့ေသာ တရားပါ။

အဲလို ဇနီးမယား ဆယ္ပါး၊ အေျပာင္မယား ၆ပါး တို႕ထဲကမွ ျမင့္ျမတ္ေသာ မိန္းမ မ်ားရဲ႕ အရည္အေသြးကို ‘သည္လို ျပဆိုထားပါတယ္။

မယားျမတ္ ၈-ေယာက္ ။ ေလာကီက်မ္းလာ ဥပေဒသ။
(၁) ထမင္းစားေသာအခါမိခင္ကဲ့သို႔ ျပဳစုလုပ္ေကြၽးတတ္ေသာမယား၊
(၂) လင္ကို အ၀တ္အစားျပဳျပင္ဆင္ယင္၍ေပးတတ္ေသာမယား၊
(၃) လင္ကို ပကတိအခါ၌ ေမာင္ကဲ့သို႔ ႐ိုေသ ရွက္ေၾကာက္ တတ္ေသာ မယား၊
(၄) လင္ကို ကြၽန္မ သဖြယ္ လုပ္ေကြၽးတတ္ေသာမယား၊
(၅) ေဘးရန္ရွိေသာအခါအတိုင္အပင္ရေသာ မယား၊
(၆) ကာမကိစၥ၌ လင္၏ ေမြ႔ေလ်ာ္ဘြယ္ကို ျပဳက်င့္တတ္ေသာမယား၊
(၇) အေရာင္အဆင္း၏ တင့္တယ္ လွပျခင္းကို ျပဳျပင္ ဖီးလိမ္းတတ္ေသာ မယား၊
(၈) လင္၏ အလို၌ သည္းခံႏိုင္ေသာ မယား။

မယားျမတ္တို႔ အက်င့္လကၡဏာ ၆-ပါး။ ။မိန္းမျမတ္တို႔ လိုက္နာျပဳက်င့္ျခင္းအေလ့ျမတ္ ၆-ပါး ဟူ၏၊ (မဟာ သုဒႆနသုတ္ ပါဠိေတာ္မွ။ )
(၁) ပုဗၺဳ႒ာယီ- ေရွးဦးစြာအိပ္ယာမွ ထေလ့ရွိျခင္း၊
(၂) ပစၦာ နိပါတီ- ေနာက္မွ အိပ္ေလ့ရွိျခင္း၊
(၃) ကႎကာရ ပဋိႆာ၀ိဏီ- ျပဳလုပ္ေပးရန္ လင့္ အသံစကားကို အသင့္နာခံေလ့ရွိျခင္း၊
(၄) မနာပ စာရီ- ႏွစ္ျခိဳက္ဘြယ္ကိုျပဳေလ့ရွိျခင္း၊
(၅) ပိယ ၀ါဒိနီ- ခ်စ္ဘြယ္စကားကို ဆိုေလ့ရွိျခင္း၊
(၆) မနာသာပိ ေနာအဘိစာရီ- ေယာက္်ားတပါးကို စိတ္ျဖင့္မွ် မၾကံစီ မလြန္က်ဴး ေနေလ့ရွိ၏။

မယား၀တ္ ၅-ပါး။ ။အိမ္ေထာင္ရွင္ေခၚ မယားလုပ္သူတို႔ ျပဳက်င့္ရမည့္ ၀တ္ငါးပါး။
(၁) အိမ္တြင္းမႈ ျပဳဘြယ္တို႔ကို ေစ့ငွစြာ ၪပလုပ္ရျခင္း၊
(၂) လင္ရွာ၍ ရေသာ ပစၥည္းဥစၥာကိုစုေဆာင္းမိေအာင္ သိမ္းတတ္ရျခင္း၊
(၃) မိမိလင္မွ တပါးေယာက္်ားကို မတပ္မက္မႏွစ္သက္ရျခင္း၊
(၄) မိမိေဆြမ်ိဳး လင္၏ေဆြမ်ိဳးတို႔ကို ေလ်ာ္သလို ေပးကမ္းျဖန္႔ခ်ီရျခင္း၊
(၅) အပ်င္းမထူ အိမ္သူျပီလွစြာ ေနထိုင္ရျခင္း။

သည္လို အက်င့္အမူ ရွိတဲ့ က်င့္၀တ္ ရွိတဲ့ မိန္းမကုိမွ တန္ဖိုးမထားတတ္တဲ့ လူမိုက္ေယာက္်ားကိုေတာ့ စြန္႕ပစ္ ဖို႕ ႏွေျမာစရာ မလိုပါဘူး။ သုိ႕ေသာ္ အိမ္ေထာင္သည္ ဇနီး မယားတို႕ရဲ႕ တာ၀န္ကိုေတာ့ ကိုယ္က အရင္ ေက်ပြန္ ျပဖို႕ လိုပါတယ္။ လင္ေယာက္်ားက စြန္႕ပစ္တာ ခံသင့္တဲ့ မိန္းမ ငါးမ်ိဳးကိုလဲ သည္လို ျပဆုိ ထားေသးတာ ေတြ႕ရပါမယ္။

မယား ၅-ပါး၊ ပယ္စြန္႔ထား၊ မိန္႔ၾကား ဓမၼသတ္။ ။ ကြာစြန္႔အပ္ေသာ မယား ငါးပါး ဟူ၏၊ ေရွ႕ ၃-ပါးကို မကြာလိုကလည္း ေနႏိုင္သည္၊ က၀ိိလကၡဏာ ဒီပနီက်မ္းမွ။
(၁) ျမံဳေသာမယား၊ ရွစ္ႏွစ္ ငံ့ေစာင့္ရမည္၊
(၂) သၼီးမိန္းမသာ ဖြားေသာမယား၊ ရွစ္ေယာက္ ဆယ္ေယာက္အထိ ေမြးေအာင္ ေစာင့္ငံ့ရမည္၊
(၃) ႏူေသာမယား၊ ကြာလိုက ကြာေစ၊
(၄) လင္ေစာင္ ေမ်ာက္မ ထားေသာ မယား၊
(၅) အမ်ိဳးတို႕၏ အက်င့္တရားကဖ်က္ေသာ မယား။

လင္ေယာက္်ားရဲ႕ ေနရာကေန ၾကည့္ရင္လဲ လင့္၀တၲရား ငါးပါး ေက်ပြန္သူ ေယာက္်ားအတြက္ အသက္၊ ေသြးေခြၽး ရင္းၿပီးလဲ ရွာေကြၽးရေသး၊ ဗနာက္ပိုင္းကလဲ သစၥာေဖာက္ေသးဆို ဘယ္ေလာက္ နာက်ည္း ခံျပင္းစရာ ေကာင္းလိုက္မလဲ စဥ္းစား ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။

ကာေမသု ကံေျမာက္တဲ့ အဂၤါရပ္ ေလးပါးကေတာ့ ကာမကိစၥ၌ ကံေျမာက္ႏိုင္သည့္အဂၤါေလးပါး။
(၁) အ ဂမနိယ ၀တၳဳ ၂၀-တို႔တြင္ပါ၀င္ျခင္း၊
(၂) က်င့္ျပဳ မွီ၀ဲလိုစိတ္ရွိျခင္း၊
(၃) ရႏိုင္ေသာနည္းျဖင့္ လ႔ံုလလည္းျပဳျခင္း၊
(၄) ျပဳက်င့္ျခင္းကိုလည္း သာယာျခင္း။

ေမထုန္ မမွီ၀ဲ အပ္ေသာ မိန္းမ ၁၄-ပါး။ ။ထို ဆယ့္ေလးေယာက္တို႕တြင္ အခ်ိဳ႕ကား က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစ၍ အခ်ိဳ႕ကာ ဘာသာတရားႏွင့္ ေလာက၀တ္ ဥပေဒမ်ားက တားျမစ္၍ အျပစ္ရွိသည္၊ အမရိတ ေဘသဇၨက်မ္းမွ၊

(၁) ဥတုလာေနသူ
(၂) အလိုမရွိသူ
(၃) ညစ္ႏြမ္း မသန္႕စင္သူ
(၄) မခ်စ္ခင္သူ
(၅) ျပည့္တန္ဆာမ
(၆) အရြယ္ႀကီးရင့္သူ
(၇) ေရာဂါသည္မ
(၈) ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ့သူ
(၉) ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ
(၁၀) ရန္သူမ
(၁၁) အဂၤါဇာတ္၌ အနာရွိသူ
(၁၂) လင္ရွိသူ
(၁၃) မာတုရကၡိတ စသည္ရွိေသာ မိဘ ေမာင္ဖြား ေဆြမ်ိဳးညာတိ ရပ္ရြာက ေစာင့္ေရွာက္ထားသူ
(၁၄) သီလရွင္မ။

ထိုမိန္းမတို႕တြင္ မိမိရဲ႕ တရား၀င္ ဇနီးပင္ ျဖစ္ေစ က်ဴးလြန္ ပါက ကာေမသု ကံေျမာက္ေလသည္။

အုပ္ထိန္းရာေသာ မိန္းမ၂၁-ပါး။ ။ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းမႈ အျမဲရွိေနအပ္ေသာ မိန္းမမ်ိဳးႏွစ္က်ိပ္တစ္ပါး ဟူ၏။ ဓမၼသတ္မွ။

(၁) သက္ရြယ္ႀကီးေသာ မိန္းမ၊
(၂) ႐ူးေသာ မိန္းမ၊
(၃) ႏူေသာ မိန္းမ၊
(၄) ကိုယ္၀န္ရွိေသာ မိန္းမ၊
(၅) အရြယ္မေရာက္ေသးေသာ မိန္းမ၊
(၆) ခရီးေ၀းကလာေသာ မိန္းမ၊
(၇) ၿမီကိုလို၍ ခ်ဳပ္ထားေသာမိန္းမ၊
(၈) အဘ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၉) အမိ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၀) အဘိုး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၁) အဘြား ေစာင့္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၂) အစ္မ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၃) ညီမ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၄) ေမာင္ႀကီး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၅) ေမာင္ငယ္ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၆) မိႀကီးေစာင့္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၇) မိေထြးေစာင့္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၈) ဘႀကီး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၉) ဘေထြး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၂၀) ဦးရီးေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၂၁) အရီးေစာင့္ေသာမိန္းမ။

မွတ္ခ်က္။ ။ ဤႏွစ္က်ိပ္ တစ္ပါးေသာ မိန္းမမ်ားအနက္ တစ္ဦး တစ္ေယာက္ ေသာ မိန္းမ ကပင္ မိမိ၏ ကာမကို သေဘာတူ ေပါင္းသင္းရန္ ေပးေသာ္ လည္း အုပ္ထိန္းသူတို႔၏ အခြင့္ကို မရဘဲ ေပါင္းသင္းေသာ ေယာက္်ားအား ႀကီးေလးေသာ အျပစ္ဒဏ္ကို ေပးရမည္ဟု မႏုက်ယ္ ဓမၼသတ္ ဆ႒မတြဲ ပုဒ္မ ၂၈-တြင္ ဆိုေလသည္။